Dziś, czyli 3 marca, o godzinie 17.30 w ramach Kawiarenki Historycznej Clio w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu odbędzie się następne ciekawe spotkanie.
Tym razem będziemy krążyć wokół roku 1945. I taki też tytuł nosi spotkanie: „Wokół 1945 roku”.
Inspiracją są najnowsze wydawnictwa Muzeum Stutthof. Mam tu na myśli dwie książki.
Pierwsza, „Żuławy w 1945 roku” pod redakcją Andrzeja Gąsiorowskiego i Janusza Hochleitnera, to świetna synteza tego tragicznego dla Żuław roku.
Książka „wyposażona” została w zdjęcia i mapki, a także tabele ilustrujące tekst. A ten jest zróżnicowany, bowiem na całość złożyły się artykuły wielu autorów. Troszkę może rozczarować rozdział o Operacji Wschodniopruskiej. Jest zbyt ogólnikowy. Ale wynika to z faktu, że tak naprawdę Żuławami nikt się dotychczas poważnie nie zajmował, jako osobnym punktem wojennej zawieruchy. Jeden z rozdziałów (napisany przez Tomasza Glinieckiego) mówi o walkach żołnierzy 321. Dywizji Strzeleckiej Armii Czerwonej na Żuławach Elbląskich. Każdy, kto zna arcyciekawe programy Pana Tomasza, z chęcią przeczyta ten rozdział.
Zresztą polecam lekturę całej książki, jako, że to bodaj pierwsze takie opracowanie mające ambicje całościowego ujęcia jednego terenu. Dla Żuławiaków, pasjonatów tego miejsca, a przede wszystkim, dla przewodników – to lektura wręcz obowiązkowa!
Oto krótka charakterystyka książki z portalu portel.pl
„Żuławy w 1945 roku” są jedną z pierwszych publikacji poruszających tematykę historii tych terenów po zajęciu ich przez Armię Czerwoną. Obszary te traktowane były przez Rosjan jako „poniemieckie, zdobyczne”. Stąd masowe gwałty, rabunki, morderstwa, wywózki na wschód. Dramat ten dotknął pozostałą jeszcze ludność niemiecką, jak i przybyłą polską. Dopełnieniem złego stała się działalność najpierw radzieckiego, a potem rodzimego aparatu bezpieczeństwa. Wszystkie zaprezentowane w wydawnictwie artykuły zostały przygotowane rzetelnie i w oparciu o solidną bazę źródłową: materiały archiwalne oraz wartościową literaturę przedmiotu. Podjęto w nich ważne i dotąd mało znane lub w ogóle nieznane problemy, jak np. losy ludności niemieckiej, a potem polskiej, represje i szykany ze strony sowieckich żołnierzy, NKWD i polskiego UB, rabunki, wysiedlenia i osadnictwo, przemiany demograficzne (z opisu prof. dr. hab. Bogdana Chrzanowskiego).
Publikacja, wydana przy wsparciu finansowym Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, jest wynikiem konferencji pod tym samym tytułem, zorganizowanej 29 maja 2014 r. przez Muzeum Stutthof, Muzeum II Wojny Światowej oraz Muzeum Zamkowe w Malborku.
Drugą książkę popełnił Pan Marcin Owsiński i jest to Stutthof – historia miejscowości i gminy od średniowiecza do maja 1945 roku. Ciekawa to książka, bo to chyba w ogóle pierwsza monografia wsi. Autor skoncentrował się na historii najnowszej, więc to też i przyczynek do oderwania się od lektury Zeszytów Muzeum Stutthof, i spojrzenie na to miejsce na mapie historycznie, bez swoistej fiksacji wojennej. Książkę czyta się niełatwo, ale też i historia Stutthofu, czy jak kto woli Sztutowa, zwłaszcza ta najnowsza, nie należy do łatwych.
Tak na portel.pl napisano o tej publikacji:
Książka „Stutthof. Historia miejscowości i gminy od średniowiecza do maja 1945 roku”, której autorem jest Marcin Owsiński, kierownik Działu Oświatowego Muzeum Stutthof, to pozycja popularnonaukowa. Bazuje na wielu nowych źródłach historycznych, jest też bogato ilustrowana. Stanowi pierwszy efekt prowadzonych od kilku lat w Muzeum Stutthof badań nad dziejami najnowszymi Żuław i polskiego powojennego Sztutowa. Publikacja pokazuje przede wszystkim bogate i różnorodne życie społeczne i gospodarcze Stutthofu w okresie jego zasiedlenia przez ludność narodowości niemieckiej. Dopiero na tym tle pokazano działalność niemieckiego obozu koncentracyjnego w latach 1939-1945, co sprawiło że Stutthof trafił do światowej historii.
Polecam więc dzisiejsze spotkanie w Elblągu o godzinie 17:30. Na pewno będzie można podyskutować, zapytać, a może i zrozumieć.
Tutivillus i inni/Tutivillus & others 