Agnes Laura Wilhelmine hrabina von der Groeben z domu von Kleist…
W Muzeum Herdera w Morągu znajduje się piękny portret ślubny Agnieszki malowany przez Emila Neide (profesora Akademii Sztuk Pięknych w Królewcu)
Ten portret wraz z portretem Wilhelma Artura hrabiego von der Groeben (męża Agnes) wiszą na piętrze muzeum.
Młoda kobieta o pięknym dekolcie i lekko zadartym nosku patrzy w bok – widz ma wrażenie, iż patrzy na dostojnego małżonka. Ręce ma skromnie złożone. Niewiele ma na sobie biżuterii. Włosy ma związane w kok i przepasane przepaską. Rumiana buzia nieco kontrastuje z niemal alabastrowym dekoltem. Pierwsze wrażenie po spojrzeniu na tę postać – to spokój, jaki od niej tchnie. I piękno. Nie tylko zewnętrzne.
- Zdjęcie ze strony Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie http://www.muzeum.olsztyn.pl/arch/wieczory/cyme/scan/001_029.jpg
Parę ładnych lat temu, podczas jednej z moich wędrówek z aparatem – przypadkiem spotkałam jednego z tychowskich Kleszczów (Kleista). Niestety – wtedy nie chciałam słuchać, co miał do powiedzenia, spieszyłam się. Ale zapamiętałam Agnes Laurę Wilhelminę.
A potem tropiłam ją dość niemrawo, zważywszy, iż nie jestem niemieckojęzyczna. Aż w końcu – znowu przez przypadek (przypadki często nami rządzą w niewytłumaczalny sposób), no więc – aż przez przypadek znalazłam ją w Morągu.
Teraz zabrałam się za tropienie jej z nieco większą werwą. Zobaczymy – co z tego wyniknie
Agnes Laura Wilhelmine hrabina von der Groeben była po Luise von Oppen (1839-1901) i Charlotte hrabinie von Itzenplitz (1835-1921) trzecią przewodniczącą zarządu głównego powstałego w 1866 r. w Berlinie „Ojczyźnianego Związku Kobiet“ (Vaterländischen Frauenvereins VFV).
Urodziła się 12 grudnia 1863 r. w Poczdamie jako druga córka królewsko-pruskiego generała piechoty Christiana Ewalda Leopolda von Kleist i jego małżonki Ottilie Wilhelmine Betty von Knoblauch (para miała trzy córki i jednego syna).
W dniu 28 września 1886 w Królewcu Agnes wyszła za mąż za królewsko-pruskiego rotmistrza Wilhelma Artura grafa von der Groeben, urodzonego 16 marca 1850 r. w Ponarach (Prusy Wschodnie). Był honorowym rycerzem Zakonu Joannitów. Niestety małżeństwo nie trwa długo – Wilhelm zmarł 8 października 1899 r. w rodzinnych Ponarach.
Owocem tego małżeństwa był syn Karl Harald Wilhelm Arthur urodzony 5 września 1887 r. w Królewcu. Umiera młodo 22 sierpnia 1921 r. w Berlinie będąc w tym czasie królewsko-pruskim referentem sądowym i jak jego ojciec honorowym rycerzem Joannitów. Był też kuratorem rodzinnej fundacji von der Groebenów Langheim-Liep (Łankiejmy). Jego żoną była Benita Finck von Finckenstein urodzona w 1890, zastrzelona przez czerwonoarmistów w lutym 1945 r. w Ponarach.
(Śledząc anonse towarzyskie – znalazłam informację, że 6 lipca 2005 zmarł w Baden-Baden, Graf Karl Konrad von der Groeben-Ponarien, urodzony w Ponarach 31 sierpnia 1918, żonaty z Marie-Agnes „Ria” Graffin von Lehndorff. Był synem Grafa Karla von der Groeben-Ponarien i Benity Graffin Finck von Finckenstein. A więc – wnukiem Agnieszki)
Tzw. życie, a w przeważającej mierze przeżycia osobiste skłoniły Agnieszkę do zajęcia się opieką nad chorymi w ochotniczym a także i zawodowym Czerwonym Krzyżu.
Jej działalność publiczna trwała od roku 1916 do roku 1934.
Od siedemnastu lat była wdową, kiedy cesarzowa Augusta Wiktoria w 1916 r. powołała ją na przewodniczącą „Ojczyźnianego Związku Kobiet”. Położyła wielkie zasługi w rozbudowie opieki medycznej nad noworodkami, matką i dzieckiem oraz w działaniach przeciwgruźliczych w Prusach Wschodnich.
Za swoją działalność otrzymała doktorat honoris causa wydziału medycznego Albertyny w Królewcu.
W 1915 r. razem z Alexandrine hrabiną Üxküll (1873-1963) odwiedzała lazarety wojenne w Belgii i Francji. W tym samym roku została drugą zastępczynią przewodniczącej zarządu Ojczyźnianego Związku Kobiet. Pierwszą zastępczynią była od czasu założenia organizacji w 1866 r. M. Noeldchen.
Członkowie zarządu wybierani byli dożywotnio, co pozornie wydawało się najlepszym rozwiązaniem. Pani Noeldechen w każdym razie, tak zresztą jak i przewodnicząca zarządu – Charlotta hrabina von Itzenplitz, przez całe dziesięciolecia wytrwale dowodziła organizacją.
Zaledwie rok po wybraniu na zastępczynię w 1916 r., hrabina von Groeben wybrana została, zgodnie ze statutem, przez cesarzową Augustę Wiktorię na przewodniczącą. Zapewne chodziło o to, że „Ojczyźniany Związek Kobiet” zaangażowany w organizowanie ochotniczych pielęgniarek dla ofiar wojny potrzebował bardziej energicznego przywództwa, niż 81 letnia poprzednia przewodnicząca mogła zapewnić.
Tak jak swoje poprzedniczki i inne członkinie zarządu Agnes von der Groeben, pełniła swój urząd honorowo. Praca dla zarobków była tym kobietom całkowicie obca, miały przecież własny majątek. Z tego jednak względu nie były uznawane za przedstawicielki kobiecej emancypacji, a co za tym idzie, aż do dziś nie budziły zainteresowania badaczy kobiecych organizacji. Jednak nie da się ukryć, że chociaż całkowicie honorowa, przyjęta przez Agnes posada przewodniczącej była niezwykle ciężkim i odpowiedzialnym zadaniem. I nijak się miała do znanego nam z łzawych filmów i powiastek obrazu rozhisteryzowanej paniusi dziergającej szale na drutach.
Zgodnie z wewnątrzzwiązkowymi okólnikami zarządu głównego, hrabina von der Groeben prowadziła swój związek oszczędnie i z pruską administracyjną surowością. Obok wytycznych do pracy organizacji przygotowywała programowe teksty dla ojczyźnianej pracy kobiet. Jej wielkim sukcesem było wprowadzenie organizacyjne męskich i żeńskich okręgowych organizacji do Niemieckiego Czerwonego Krzyża, co stało się 30 maja 1921. W pierwszym roku wydawania pisma „ERKA” (Rotes Kreuz) nawoływała do odrodzenia organizacji kobiecych i współpracy z organizacjami męskimi, podkreślając jednocześnie ich odrębność.
Na początku lat trzydziestych dzięki staraniom zarządu głównego „Ojczyźnianego Związku Kobiet” nawiązano współpracę z Hugo Hanke, zaangażowanym w dokształcanie żeńskich sił pomocniczych w filii Wrocławskiej. Był on jednocześnie odpowiedzialny za opracowanie, w porozumieniu z komisarzem ochotniczej służby chorym, uaktualnionej wersji wydanego w 1907 r. „Podrecznika dla żeńskiej ochotniczej służby zdrowia” (Unterrichtsbuch für die weibliche freiwillige Krankenpflege).
Hrabina von der Groeben napisała wprowadzenie i rys historyczny Czerwonego Krzyża. We wstępie zaznaczyła, że książka ta powinna wykładającym i uczącym się zapewniać podstawowe informacje związane z pierwszą pomocą, domową opieką nad chorymi, akcjami ratunkowymi a przede wszystkim zapewnić teoretyczne wykształcenie wszystkim żeńskim służbom pomocniczym Czerwonego Krzyża. Pomocniczym, bowiem nie była to książka przeznaczona dla zawodowej służby zdrowia.
Wraz z przejęciem władzy przez narodowych socjalistów na początku roku 1933 struktury Czerwonego Krzyża i Związku Kobiet uległy radykalnym przekształceniom. Zgodnie z przyjętym 29 listopada 1933 r. statutem Niemieckiego Czerwonego Krzyża „Ojczyźniany Związek Kobiet” został przemianowany na „Ojczyźniany Związek Kobiet Niemieckiego Czerwonego Krzyża” (Deutsches Rotes Kreuz Vaterländischer Frauenverein). W następnych miesiącach podczas negocjowania nowego statutu „Niemieckiego Związku Kobiet” doszło do kontrowersji, które zmusiły hrabinę von der Groeben do dymisji.
Wojnę spędziła w Turyngii, a zmarła w 1955 roku w Cappenberg w Westfalii.
Na razie jest to roboczy tekst głównie na podstawie:
http://www.v-kleist.com/FG/Muttrin/Damen.pdf
a także (dzięki niewyobrażalnej wręcz cierpliwości A.P. 🙂 ):
Tutivillus i inni 
Czuję się doceniona :o) Jak widać mój trud na marne nie poszedł :o)uściski
No, i korzyść z tego masz – na razie się odczepię od Ciebie 😉 z naciskiem na „na razie” 😀
uściski
[…] jak Otto Albrecht Alfred von Bolschwing, odkryty przeze mnie i opisany tutaj. Takie osoby jak Agnes von der Groeben, czy Elisabeth Boehm, powinny być […]
This excellent website truly has all the info I
needed concerning this subject and didn’t know who to ask.
Czyżby matka z Knoblauchów z Nikolaiviertel z Berlina?
a wiesz, że to możliwe??? gdzies mi wywaliło Berlin przy sposobności, ale rzuciłam „w kąt”, bo orzekłam, ze sama Agnes mi wystarczy … na razie wystarczy… ale to może być ciekawy trop 😀